Jean-Pascal Salomez
Filosofie is voor mij geen academische discipline
Filosofie is voor mij meer een levenshouding
Wat betreft de opvoeding van mijn vier kinderen werkte ik met filosofisch inzicht. Dat kende moeilijke momenten maar nog steeds behaal ik het gewenste resultaat met de oplossing van het probleem. Ik wil hier graag mijn ervaringen delen over hoe ik de filosofie heb toegepast in mijn gezinsleven. Ik hoop dat het anderen kan inspireren om ook op een andere manier naar de uitdagingen van het ouderschap te kijken.
Het betekent dat ik altijd probeer om kritisch te denken, open te staan voor verschillende perspectieven en te zoeken naar de diepere betekenis van dingen. Ik geloof dat dit mij helpt om beter om te gaan met de complexiteit en onzekerheid van het leven.
Toen ik kinderen kreeg, besloot ik om deze filosofische houding ook toe te passen in mijn opvoeding. Ik wilde mijn kinderen niet alleen praktische vaardigheden en kennis bijbrengen, maar ook leren hoe ze zelfstandig en creatief kunnen denken. Ik wilde ze niet opleggen wat ze moeten geloven of doen, maar ze stimuleren om hun eigen vragen te stellen en antwoorden te vinden.
Daarom heb ik altijd geprobeerd om met mijn kinderen in gesprek te gaan over allerlei onderwerpen, van alledaagse zaken tot grote levensvragen. Ik heb ze nooit een pasklaar antwoord gegeven, maar ze uitgedaagd om zelf na te denken en argumenten te geven. Ik heb ze ook aangemoedigd om verschillende bronnen te raadplegen, zoals boeken, films, kunst en mensen met andere achtergronden of meningen. Ik heb ze laten zien dat er niet één waarheid is, maar dat er meerdere manieren zijn om naar de werkelijkheid te kijken.
Natuurlijk was dit niet altijd makkelijk. Soms waren er meningsverschillen of conflicten tussen mij en mijn kinderen, of tussen de kinderen onderling. Soms waren er situaties waarin ik geneigd was om mijn autoriteit te gebruiken of mijn geduld te verliezen. Soms waren er vragen waar ik zelf geen antwoord op wist of waar ik me ongemakkelijk bij voelde.
Maar ik heb geleerd dat dit allemaal kansen zijn om te groeien en te leren, zowel voor mij als voor mijn kinderen. Ik heb geleerd om mijn eigen aannames en vooroordelen te herkennen en te bevragen. Ik heb geleerd om naar mijn kinderen te luisteren en hun standpunten te respecteren, ook als ze anders zijn dan die van mij. Ik heb geleerd om mijn emoties te erkennen en te uiten, zonder ze af te reageren op anderen. Ik heb geleerd om mijn onzekerheid en twijfel toe te geven, zonder me daarvoor te schamen.
En ik zie dat mijn kinderen ook veel hebben geleerd van deze filosofische opvoeding. Ze zijn nieuwsgierig en leergierig geworden. Ze zijn kritisch en zelfverzekerd geworden. Ze zijn empathisch en respectvol geworden. Ze zijn creatief en origineel geworden.
Ik ben trots op mijn kinderen en op mezelf. Ik denk dat we samen een mooie reis hebben gemaakt door de wereld van de filosofie. En ik hoop dat we die reis nog lang kunnen voortzetten.
Wat betekent het om een filosoferende mens te zijn?
Het is niet alleen een kwestie van het stellen van vragen, het zoeken naar antwoorden of het reflecteren op de zin van het bestaan. Het is ook een manier van leven, een houding, een streven naar wijsheid en inzicht. Een filosoferende mens is iemand die zich niet laat leiden door vooroordelen, dogma’s of autoriteiten, maar die zelfstandig en kritisch nadenkt over de wereld en zichzelf. Een filosoferende mens is iemand die openstaat voor andere perspectieven, die bereid is om te leren en te veranderen, die zijn eigen waarden en doelen onderzoekt en verantwoordt. Een filosoferende mens is iemand die meer inhoud heeft dan een oppervlakkige of conformistische mens.
Waarom is het belangrijk om een filosoferende mens te zijn? Omdat de wereld waarin we leven complex, dynamisch en uitdagend is. Omdat we geconfronteerd worden met grote problemen en dilemma’s, zoals klimaatverandering, sociale ongelijkheid, ethische kwesties of zingeving. Omdat we niet zomaar kunnen vertrouwen op de bestaande kennis, normen of instituties, maar dat we zelf moeten nagaan wat waar, goed of rechtvaardig is. Omdat we niet alleen individuen zijn, maar ook deel uitmaken van een gemeenschap, een cultuur, een geschiedenis. Omdat we niet alleen rationele wezens zijn, maar ook emotionele, creatieve en spirituele wezens.
Hoe kunnen we een filosoferende mens worden? Door ons te verdiepen in de filosofie, de liefde voor de wijsheid. Door ons te laten inspireren door de grote denkers uit het verleden en het heden, die ons uitdagen om onze eigen ideeën te vormen en te toetsen. Door ons te engageren in het filosofisch gesprek, waarin we luisteren naar en argumenteren met anderen, met respect en nieuwsgierigheid. Door ons te oefenen in het filosofisch schrijven, waarin we onze gedachten helder en coherent uiteenzetten en onderbouwen. Door ons te richten op de essentiële vragen, die ons raken in ons hart en onze ziel.
Een filosoferende mens heeft meer inhoud dan een niet-filosoferende mens. Dat betekent niet dat hij beter of superieur is, maar dat hij meer diepgang en betekenis heeft. Dat betekent ook niet dat hij alles weet of zeker is, maar dat hij zich bewust is van zijn onwetendheid en twijfel. Dat betekent tenslotte niet dat hij zich afzondert of vervreemdt van de werkelijkheid, maar dat hij zich er juist meer mee verbindt en er meer aan bijdraagt. Een filosoferende mens heeft meer inhoud omdat hij meer leeft.
Wat is de waarde van filosofie in een wereld vol conflicten, onrecht en lijden?
Sommigen zouden kunnen denken dat filosofie een luxe is die we ons niet kunnen veroorloven, of een nutteloze bezigheid die ons afleidt van de echte problemen. Maar ik wil betogen dat filosofie juist een noodzakelijke en waardevolle activiteit is, die ons kan helpen om meer inhoud te geven aan ons leven en om niet te vervallen in wraakzucht en haat.
Filosofie is de kunst van het stellen van vragen, het onderzoeken van onze aannames, het zoeken naar betekenis en het ontwikkelen van kritisch denken. Filosofie stelt ons in staat om verder te kijken dan de oppervlakte van de dingen, om de diepere oorzaken en gevolgen te begrijpen, om alternatieve perspectieven te overwegen en om onze eigen standpunten te verhelderen en te verdedigen. Filosofie leert ons ook om te twijfelen aan onze eigen zekerheden, om open te staan voor nieuwe ideeën en om te leren van anderen.
Een filosoferende mens is iemand die niet tevreden is met de status quo, die zich niet laat leiden door vooroordelen of emoties, die niet bang is om uitgedaagd te worden of om zichzelf uit te dagen. Een filosoferende mens is iemand die zich bewust is van zijn eigen beperkingen en tekortkomingen, maar die ook streeft naar groei en verbetering. Een filosoferende mens is iemand die zich niet laat meeslepen door de waan van de dag, maar die probeert om een langetermijnvisie te hebben en om een positieve bijdrage te leveren aan de wereld.
Een filosoferende mens heeft meer inhoud dan iemand die zich laat leiden door oppervlakkige of egoïstische motieven. Een filosoferende mens heeft een rijk innerlijk leven, dat gevuld is met verwondering, nieuwsgierigheid, creativiteit en wijsheid. Een filosoferende mens heeft een doel in zijn leven, dat verder gaat dan zijn eigen belang of plezier. Een filosoferende mens heeft een moreel kompas, dat gebaseerd is op principes en waarden, niet op conventies of autoriteiten.
Een filosoferende mens bestraft niet. Dat wil niet zeggen dat hij onverschillig is voor het kwaad of het onrecht dat in de wereld gebeurt. Integendeel, hij voelt zich betrokken bij het lot van anderen en hij wil dat er recht wordt gedaan. Maar hij beseft ook dat straffen geen oplossing is voor de problemen die aan de basis liggen van het kwaad of het onrecht. Hij weet dat straffen vaak leidt tot meer geweld, wrok en haat. Hij weet dat straffen vaak oneerlijk of disproportioneel is. Hij weet dat straffen vaak geen rekening houdt met de context of de achtergrond van de dader.
Een filosoferende mens zoekt naar andere manieren om met het kwaad of het onrecht om te gaan. Hij zoekt naar manieren om het kwaad of het onrecht te voorkomen, door de oorzaken ervan aan te pakken, door educatie, dialoog en samenwerking. Hij zoekt naar manieren om het kwaad of het onrecht te herstellen, door vergeving, verzoening en compensatie. Hij zoekt naar manieren om het kwaad of het onrecht te transformeren, door empathie, compassie en liefde.
Filosofie is geen overbodige luxe of een nutteloze bezigheid. Filosofie is een essentiële en waardevolle activiteit, die ons kan helpen om meer inhoud te geven aan ons leven en om niet te vervallen in wraakzucht en haat.
