Jean-Pascal Salomez
Verzet tegen dictatuur: hoe kunnen we het voorkomen en overwinnen?
Dictators. Er zijn er zoveel. Hoe ontstaat het fenomeen en wie zijn het? Dit is een vraag die veel mensen zich stellen, vooral in tijden van politieke onrust en sociale spanningen.
Een dictator is iemand die de absolute macht heeft over een land of een gebied, zonder rekening te houden met de wil of de rechten van de bevolking. Een dictator kan op verschillende manieren aan de macht komen, bijvoorbeeld door een staatsgreep, een verkiezingsoverwinning, een erfopvolging of een buitenlandse interventie.
Een dictator kan verschillende motieven hebben om de macht te grijpen en te behouden, zoals persoonlijke ambitie, ideologische overtuiging, religieuze fanatisme of economische belangen. Een dictator kan ook verschillende stijlen van bestuur hebben, van autoritair tot totalitair, van populistisch tot militaristisch, van nationalistisch tot imperialistisch. Een dictator kan ook verschillende graden van steun of verzet ondervinden van de bevolking, de oppositie, de media, de internationale gemeenschap of andere factoren.
Een dictator is niet per definitie slecht of goed. Er zijn dictators geweest die hun land hebben gemoderniseerd, gestabiliseerd of verdedigd tegen externe bedreigingen. Er zijn ook dictators geweest die hun land hebben verarmd, verdeeld of blootgesteld aan oorlog en genocide. Het hangt af van het perspectief en de criteria die men hanteert om een dictator te beoordelen.
Een ding is zeker: dictators zijn er zoveel omdat ze inspelen op de angsten, de onzekerheden en de verlangens van de mensen. Ze beloven orde, veiligheid en welvaart in ruil voor gehoorzaamheid, loyaliteit en opoffering. Ze creëren een cultus rond hun persoonlijkheid, hun ideologie of hun religie. Ze manipuleren de informatie, de emoties en de meningen van de mensen. Ze onderdrukken elke vorm van kritiek, protest of oppositie.
Dictators zijn er zoveel omdat ze een uitdaging vormen voor de democratie, de vrijheid en de mensenrechten. Ze stellen ons voor de vraag: hoe kunnen we ons verzetten tegen dictatuur? Hoe kunnen we dictatuur voorkomen? Hoe kunnen we dictatuur overwinnen?
Hoe kunnen we ons verzetten tegen dictatuur en deze voorkomen en overwinnen?
Er is hoop. Er zijn veel voorbeelden van mensen die zich hebben verzet tegen dictatuur en deze hebben overwonnen. Denk bijvoorbeeld aan de val van de Berlijnse Muur in 1989, de Arabische Lente in 2011, de Rozenrevolutie in Georgië in 2003 of de Zonnebloemrevolutie in Taiwan in 2014. Deze bewegingen lieten zien dat mensen samen kunnen komen om te strijden voor democratie, vrijheid en waardigheid. Ze lieten ook zien dat dictatuur niet onoverwinnelijk is en dat verandering mogelijk is.
Hoe kunnen we ons verzetten tegen dictatuur en deze voorkomen en overwinnen? Er is geen eenvoudig antwoord op deze vraag, maar er zijn wel een aantal factoren die kunnen helpen. Ten eerste is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de situatie in ons eigen land en in de wereld. We moeten kritisch denken en niet alles geloven wat we horen of zien in de media of op sociale netwerken. We moeten ook alert zijn op tekenen van autoritarisme, zoals censuur, propaganda, nepnieuws of haatzaaien.
Ten tweede is het belangrijk om actief betrokken te zijn bij de samenleving. We moeten onze stem laten horen en onze mening uiten. We moeten ook onze rechten en plichten kennen en respecteren. We moeten deelnemen aan verkiezingen en ons houden aan de wet. We moeten ook solidair zijn met anderen die onderdrukt worden of lijden onder dictatuur. We kunnen hen steunen door te doneren, te protesteren, te petities te ondertekenen of te lobbyen.
Ten derde is het belangrijk om hoop te houden en te geloven in de kracht van de menselijke geest. We moeten niet opgeven of toegeven aan angst of wanhoop. We moeten ons laten inspireren door de moed en het doorzettingsvermogen van degenen die voor ons hebben gevochten of nog steeds vechten voor vrijheid en democratie. We moeten ook onze waarden en idealen koesteren en verdedigen. We moeten niet vergeten dat dictatuur niet het laatste woord heeft en dat er altijd een weg is naar een betere toekomst.
De dictatuur-Kremlin-as.
Alle dictaturen hebben goede banden met het Kremlin van Poetin. Een van de meest opvallende kenmerken van de hedendaagse geopolitiek is de nauwe samenwerking tussen dictaturen en het Kremlin van Poetin. Van Syrië tot Venezuela, van Wit-Rusland tot Myanmar, alle dictaturen hebben goede banden met het regime in Moskou. Wat verklaart deze alliantie van autocraten? En wat zijn de gevolgen voor de democratie en de mensenrechten in de wereld?
In dit hoofdstuk zal ik proberen deze vragen te beantwoorden door te kijken naar de motieven, de methoden en de uitdagingen van de dictatuur-Kremlin-as. Ik zal ook enkele suggesties doen voor hoe de democratische landen kunnen reageren op deze bedreiging voor de internationale orde.
Motieven: waarom werken dictaturen samen met het Kremlin?
Een mogelijke verklaring voor de samenwerking tussen dictaturen en het Kremlin is dat ze een gemeenschappelijke vijand hebben: het Westen. Het Westen, met name de Verenigde Staten en de Europese Unie, wordt gezien als een bedreiging voor hun soevereiniteit, hun veiligheid en hun legitimiteit. Het Westen promoot immers waarden als democratie, mensenrechten en rechtsstaat, die in strijd zijn met hun autoritaire praktijken. Het Westen legt ook sancties op aan sommige dictaturen voor hun schendingen van de internationale normen en wetten. Het Westen steunt ook soms oppositiebewegingen of burgerprotesten in landen die onder dictatuur leven.
Door samen te werken met het Kremlin, hopen de dictaturen een tegenwicht te bieden aan de westerse invloed en druk. Het Kremlin biedt hen politieke steun, economische hulp, militaire bijstand en diplomatieke bescherming. Het Kremlin respecteert ook hun nationale belangen en bemoeit zich niet met hun binnenlandse aangelegenheden. Het Kremlin erkent ook hun legitimiteit als soevereine staten en als gelijkwaardige partners.
Een andere mogelijke verklaring voor de samenwerking tussen dictaturen en het Kremlin is dat ze een gemeenschappelijk belang hebben: het behoud van hun macht. De dictaturen zijn zich bewust van de kwetsbaarheid van hun regime en de ontevredenheid van hun bevolking. Ze vrezen dat ze hun greep op de macht kunnen verliezen door interne of externe factoren. Ze vrezen ook dat ze ter verantwoording kunnen worden geroepen voor hun misdaden en corruptie.
Door samen te werken met het Kremlin, hopen de dictaturen hun macht te versterken en te consolideren. Het Kremlin levert hen wapens, technologie, inlichtingen en propaganda om hun repressieapparaat te versterken. Het Kremlin leert hen ook hoe ze verkiezingen kunnen manipuleren, oppositie kunnen onderdrukken, media kunnen controleren en internet kunnen censureren. Het Kremlin helpt hen ook om een positief imago te creëren bij hun bevolking en bij de internationale gemeenschap.
Vladimir Poetin zijn Kremlin en de impact daarvan op de samenleving.
Nog wat meer over de politieke situatie in Rusland en de buurlanden. In dit hoofdstuk wil ik het hebben over hoe het Kremlin de autoritaire leiders in de regio steunt en beïnvloedt. Het Kremlin helpt hen ook om een positief imago te creëren bij hun bevolking en bij de internationale gemeenschap.
Zoals jullie weten, zijn er veel landen in de voormalige Sovjet-Unie die nog steeds onder de invloedssfeer van Rusland vallen. Denk bijvoorbeeld aan Wit-Rusland, waar president Loekasjenko al meer dan 25 jaar aan de macht is en elke vorm van oppositie onderdrukt. Of aan Kazachstan, waar president Tokajev de opvolger is van Nazarbajev, die het land sinds de onafhankelijkheid in 1991 heeft geregeerd. Of aan Armenië, waar premier Pasjinian na een bloedige oorlog met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach zijn macht probeert te behouden.
Deze leiders hebben allemaal iets gemeen: ze zijn afhankelijk van de steun en bescherming van Rusland om hun regime te handhaven. Het Kremlin biedt hen militaire, economische en diplomatieke hulp in ruil voor loyaliteit en samenwerking. Het Kremlin helpt hen ook om een positief imago te creëren bij hun bevolking en bij de internationale gemeenschap. Hoe doet het dat?
Een manier is door het verspreiden van propaganda en desinformatie via de staatsmedia of via sociale media. Het Kremlin probeert zo de prestaties en populariteit van deze leiders te vergroten en elke kritiek of protest te ondermijnen. Het Kremlin schildert hen af als sterke en stabiele leiders die voor hun land opkomen tegen de westerse inmenging of agressie. Het Kremlin beschuldigt ook vaak de oppositie of de burgermaatschappij van deze landen van het zijn van agenten of verraders die door het Westen worden gefinancierd of gesteund.
Een andere manier is door het organiseren of faciliteren van ontmoetingen of evenementen waar deze leiders kunnen schitteren op het internationale toneel. Het Kremlin nodigt hen uit voor bilaterale of multilaterale gesprekken, conferenties of ceremonies waar ze kunnen pronken met hun vriendschap of partnerschap met Rusland. Het Kremlin geeft hen ook toegang tot prestigieuze fora of organisaties waar ze hun stem kunnen laten horen en hun belangen kunnen verdedigen. Denk bijvoorbeeld aan de Euraziatische Economische Unie, de Shanghai Samenwerkingsorganisatie of de Collectieve Veiligheidsverdragorganisatie.
Door deze strategieën probeert het Kremlin niet alleen zijn invloed in de regio te vergroten, maar ook zijn eigen imago te verbeteren. Het Kremlin wil zichzelf presenteren als een betrouwbare en gerespecteerde speler op het wereldtoneel, die in staat is om stabiliteit en veiligheid te bieden aan zijn bondgenoten en buren. Het Kremlin wil ook laten zien dat het een alternatief model heeft voor ontwikkeling en democratie, dat gebaseerd is op soevereiniteit, traditie en samenwerking.
Maar hoe effectief is deze strategie? Zijn deze leiders echt zo populair en geliefd bij hun eigen volk en bij de internationale gemeenschap? Of zijn ze juist geïsoleerd en veracht? En wat zijn de gevolgen voor de mensenrechten, de rechtsstaat en de vrijheid in deze landen? Dat zijn de vragen die ik in mijn volgende artikelen zal proberen te beantwoorden. Op naar het volgende en laatste hoofdstuk.
De mythe van de sterke leider.
Macht is fout maar mensen willen heersers. Hoe kan dat eindigen. De mythe van de sterke leider. Een filosofisch perspectief.
Macht is een van de meest fundamentele en tegelijkertijd meest problematische aspecten van de menselijke samenleving. Macht kan worden gedefinieerd als het vermogen om anderen te beïnvloeden of te dwingen om iets te doen of te laten. Macht kan worden gebruikt voor goede of slechte doeleinden, maar vaak leidt het tot misbruik, corruptie en onderdrukking.
Een van de paradoxen van de macht is dat veel mensen ernaar verlangen, maar weinigen ernaar geschikt zijn. Mensen willen heersers hebben die hen beschermen, leiden en inspireren, maar tegelijkertijd zijn ze bang voor hun autoriteit, willekeur en tirannie. Mensen willen zich veilig en zeker voelen, maar ook vrij en autonoom.
Hoe kan deze paradox worden verklaard? Een mogelijke verklaring is de mythe van de sterke leider. Deze mythe houdt in dat er een persoon is die boven de rest uitsteekt, die over uitzonderlijke kwaliteiten beschikt, die in staat is om complexe problemen op te lossen en die het beste weet wat goed is voor iedereen. Deze mythe wordt vaak gevoed door de media, de propaganda en de persoonlijkheidscultus rondom sommige leiders.
De mythe van de sterke leider is echter een gevaarlijke illusie. Ten eerste is er geen objectieve maatstaf om te bepalen wie een sterke leider is en wie niet. Wat voor sommigen een sterke leider lijkt, kan voor anderen een zwakke of zelfs een slechte leider zijn. Ten tweede is er geen garantie dat een sterke leider altijd het juiste zal doen of dat hij of zij niet zal veranderen in een despoot of een dictator. Ten derde is er geen noodzaak om een sterke leider te hebben, want er zijn andere manieren om de samenleving te organiseren en te besturen, zoals democratie, participatie en deliberatie.
Een filosofisch perspectief op de macht en de mythe van de sterke leider kan ons helpen om kritisch na te denken over onze eigen verlangens, verwachtingen en verantwoordelijkheden als burgers. Het kan ons ook helpen om alternatieve visies op leiderschap te ontwikkelen, die gebaseerd zijn op waarden als rechtvaardigheid, gelijkheid en solidariteit. Het kan ons tenslotte helpen om te beseffen dat macht niet iets is wat we moeten nastreven of vrezen, maar iets wat we moeten delen en controleren.
