Van Goddelijkheid tot Techneuten:

De Elite Toen en Nu

De vroege jaren 1900 markeerden een tijdperk waarin de elite zichzelf als bijna goddelijk beschouwde. Rijkdom, macht en een diep geloof in eigen superioriteit gaven hen het gevoel dat zij de koers van de mensheid konden en moesten bepalen. Pseudowetenschappelijke theorieën zoals sociaal darwinisme en eugenetica versterkten deze houding, terwijl koloniale overheersing en economische uitbuiting de fundamenten legden voor hun welvaart. Maar hoe verschilt deze ‘goddelijkheid’ van de elite van toen met de macht die de hedendaagse elite uitoefent?

De Elite in de Jaren 1900

In het begin van de 20e eeuw was macht gecentraliseerd bij industriëlen, monarchieën en koloniale overheersers. Deze groepen rechtvaardigden hun positie met ideeën van biologische en culturele superioriteit. Het sociaal darwinisme stelde dat ongelijkheid een natuurlijke orde was en dat de rijken en machtigen de ‘fittest’ waren in de menselijke evolutie. Dit leidde tot:

• Kolonialisme: Een paternalistische missie om ‘minderwaardige’ volkeren te beschaven.
• Eugenetica: Racistische en beperkende programma’s die menselijke populaties wilden ‘zuiveren’.
• Sociale onderdrukking: Arbeiders en vrouwen werden gemarginaliseerd, terwijl de elite in decadentie leefde.

Het resultaat was een wereld vol groeiende ongelijkheid, klassenstrijd en geopolitieke spanningen die uiteindelijk leidden tot de Eerste Wereldoorlog.

De Hedendaagse Elite: Tech en Globalisme

In de 21e eeuw heeft de elite een nieuwe gedaante aangenomen. De oude industriëlen zijn vervangen door techmagnaten, internationale financiële instellingen en globale megacorporaties. Hoewel de goddelijkheid van de vroege 1900-elite plaats heeft gemaakt voor een technocratische benadering, blijft de impact van hun macht even verstrekkend.

1. Technologische Macht
   Vandaag de dag hebben figuren zoals Elon Musk, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg een invloed die vergelijkbaar is met de magnaten van vroeger. Ze controleren niet alleen enorme delen van de wereldeconomie, maar ook hoe we communiceren, denken en zelfs dromen. In plaats van sociaal darwinisme gebruiken ze innovatie en data als legitimatie voor hun superioriteit.
2. Globalisering en Ongelijkheid
   De elite van nu beheerst een geglobaliseerde wereld waarin de kloof tussen rijk en arm opnieuw groeit. Hoewel er sprake is van technologische vooruitgang, blijft een groot deel van de wereldbevolking uitgesloten van deze ontwikkelingen. Net als in de vroege 20e eeuw rechtvaardigen de rijken hun positie met het idee dat zij de architecten zijn van vooruitgang, terwijl ze profiteren van goedkope arbeid en belastingparadijzen.
3. Pseudowetenschap en Controle
   Hoewel eugenetica in diskrediet is geraakt, wordt controle nog steeds subtiel uitgeoefend via technologie. Surveillance, data-analyse en AI worden ingezet om menselijke gedragingen te voorspellen en te sturen. In plaats van directe onderdrukking, worden mensen nu gemanipuleerd door algoritmes die door een kleine elite worden beheerst.
4. Klimaatverandering als Nieuwe Kolonisatie
   De elite van vandaag positioneert zichzelf als de redders van de planeet. Initiatieven zoals groene technologie en ruimtevaart worden gepresenteerd als altruïstische doelen, maar maskeren vaak commerciële belangen. Net zoals kolonialisme werd gerechtvaardigd als een civiliserende missie, wordt de exploitatie van hulpbronnen nu vaak verpakt als duurzaamheid.

Overeenkomsten en Verschillen

De elite van toen en nu deelt een kernkwaliteit: de overtuiging dat zij de aangewezen leiders van de mensheid zijn. Wat verschilt, is de context en de middelen waarmee zij hun macht uitoefenen. In plaats van koloniale legers en nationale economieën, gebruiken de hedendaagse elites globalisering, technologie en data. Waar vroeger een aura van goddelijkheid heerste, wordt nu een beeld van technocratische onmisbaarheid gecreëerd.

Toch is er één opvallende overeenkomst: in beide tijdperken leidt de concentratie van macht tot groeiende ongelijkheid en sociale onrust. Net zoals de arbeidersbewegingen en revoluties van de 20e eeuw reageerden op de decadentie van de elite, zien we vandaag grassroots-bewegingen die zich verzetten tegen klimaatverandering, ongelijkheid en digitale surveillance.

Conclusie: Een Spiegel van Macht

De geschiedenis leert ons dat elke elite, hoe onaantastbaar ook, uiteindelijk geconfronteerd wordt met de gevolgen van haar macht. De arrogantie van de vroege 1900-elite leidde tot wereldoorlogen en revoluties; de hedendaagse elite kan worden geconfronteerd met vergelijkbare uitdagingen. Terwijl technologie en globalisering nieuwe mogelijkheden bieden, blijft de vraag of de lessen van het verleden worden meegenomen of opnieuw genegeerd.

Misschien is de kern van het probleem niet de elite zelf, maar de illusie van superioriteit – of die nu is gebaseerd op goddelijkheid of technologische vooruitgang.

Een Dadaïstisch Antwoord: De Elite als Jachtluipaard in een Fietswiel

Waarom zoeken naar logica in de soep van macht? De elite, die zichzelf ooit goddelijk kroonde, een gouden vogelkooi bouwde en met sterren speelde alsof het knikkers waren. Nu dansen ze met algoritmes, hun voeten in een plas van data, hun ogen gericht op de maan. Maar wat is de maan anders dan een oude kaas die zich verveelt?

Kolonialisme, globalisme, techneutisme, -isme na -isme, een parade van echo’s in een lege hal. De elite van gisteren trok lijnen op een wereldkaart alsof het een kruiswoordraadsel was. Vandaag duwen ze pixels, verkopen dromen in 4K-resolutie. Hun goddelijkheid, nu verpakt in de geur van geëlektrificeerde ambities en groen gekleurde marketingfolders.

Maar wie is de elite als niemand meer kijkt? Een spin zonder web? Een spiegel zonder gezicht? De arbeider lacht, de aarde kreunt, de chaos tikt ongeduldig met zijn vingers. Revoluties zijn maar woorden, net als vooruitgang, net als macht. Alles smelt in de grote pot van onzin, een soep waar niemand echt naar hunkert.

Laat de elite maar springen van hun wolkenkrabbers naar de maan. Laat ze goden spelen met hun digitale dominostenen. Ondertussen schrijven wij niets, herschrijven wij alles, in een taal die geen begin of einde kent.

De waarheid? Er is geen waarheid. Alleen een jachtluipaard dat door een fietswiel rent, op zoek naar een horizon die nooit echt bestaat.